استان بوشهر به کدامين گناه چنين محروم است؟

 استان بوشهر به کدامين گناه چنين محروم است؟ 

شما بگویید! نوکر انگلیس باشید تا مثل بعضی ها سر و سامان بگیرید!

سخنراني اوّل در دانشگاه آزاد اسلامي واحد گناوه بود با عنوان «نقش استعمار بريتانيا در عقب‌ماندگي ايران» که بعد از ظهر شنبه انجام شد. سخنراني دوّم در صبح يکشنبه در دانشکده کشاورزي دانشگاه خليج فارس، واقع در نزديکي برازجان، انجام گرفت با عنوان «نهضت مقاومت اسلامي جنوب ايران». در سخنراني اوّل سيري از نفوذ استعمار در ايران عرضه کردم و در سخنراني دوّم بر جايگاه برجسته خطه بوشهر در مقابله با سه تجاوز نظامي بريتانيا به ايران، در زمان محمد شاه (1254 ق.) و ناصرالدين‌شاه (1273 ق.) و سال‌هاي جنگ جهاني اوّل و جهاد 1336 ق. به رهبري مجتهد لاري، تأکيد نمودم. و نيز از پيوند جهاد بوشهر با ساير مردم جنوب سخن گفتم. بر اين خصيصه سران مجاهدين بوشهر، محمد خان دشتي و رئيس علي دلواري و زاير خضرخان اهرمي و شيخ حسين خان چاه کوتاهي و محمد خان برازجاني (غضنفرالسلطنه)، تأکيد نمودم که به‌رغم برخورداري از ثروت و مکنت و قدرت، امکانات خود را فداي ارزش‌ها نمودند و مقايسه کردم با امروز که برخي کسان ارزش‌هايي را که امام راحل و انقلاب اسلامي و شهيدان جنگ تحميلي در ايران تثبيت نمودند فداي ثروت و قدرت مي‌کنند. در اين مقايسه است که جايگاه رفيع مجاهدان آن عصر و ميزان ايثار آنان آشکار مي‌شود. سران مجاهدان بوشهر و فارس عليه استعمار بريتانيا همگي کلانتران و قدرتمندان محلي بودند که به‌رغم عدم حمايت و حتي کارشکني دولت مرکزي و عوامل استعمار بريتانيا جان و مال خود را در طبق اخلاص نهادند؛ به گناه اين ستيز ايثارگرانه قرباني شدند و اندکي بعد خاندان‌هاي‌شان در دوران ديکتاتوري رضا شاه پهلوي به فقر کشانيده و منقرض شدند تا راه براي صعود نوکيسه‌گان هموار شود. شيخ حسين خان چاه کوتاهي از تجار بزرگ منطقه خليج فارس بود و دامنه تجارتش تا عمان و مسقط گسترده؛ و ثروت نقد زاير خضر خان اهرمي را بيش از يک کرور تومان آن زمان ذکر کرده‌اند. محمد خان دشتي، که حکمراني توانا و خردمند و شاعري برجسته بود، بر سر در مقر حکومتي‌اش اين شعر سروده خويش را حک کرد:

هزاران خانه را بر باد دادم، که تا بنياد اين خانه نهادم
از اين دست استدم زان دست دادم، چنين کاري کرم نامش نهادم

کدامين حکمران را با چنين انصاف و داد مي‌توان شناخت؟ او به گناه جهاد عليه استعمار بريتانيا به دست حسنعلي خان نصيرالملک (پسر قوام الملک اوّل) در زندان بوشهر به شهادت رسيد. [1]

و نيز گفتم: بوشهر از سده نوزدهم ميلادي به بزرگ‌ترين مرکز تجاري ايران با امپراتوري بريتانيا و جهان آن روز، از طريق بندر بمبئي که دوّمين شهر بزرگ امپراتوري بريتانيا پس از لندن به‌شمار مي‌رفت، بدل شد. مناطقي که در معرض دادوستد گسترده تجاري قرار مي‌گيرند از نظر فرهنگي بسيار آسيب‌پذيرند و معمولاً استحاله فرهنگي در آنان شکل مي‌گيرد؛ ولي استان بوشهر داراي اين خصوصيت عجيب بود که هيچگاه از فرهنگ غرب تأثير نگرفت و تا به امروز مردم اين خطه اصالت فرهنگي خويش را به شکلي بارز حفظ کرده‌اند. 

 نماي خارجي و داخلي قلعه برازجان
اين بنا را حاج مشيرالملک، وزير خوشنام شيراز، [1] به عنوان کاروانسرا ساخت.
در دوران پهلوي به زندان بدل شد.
قلعه برازجان تبعيدگاه و محبس بسياري از مبارزان سياسي در دوران پهلوي بود.

استان بوشهر از مناطق عجيب ايران است. جزيره استراتژيک نفتي خارک جزو اين استان است و نيز بندر عسلويه. تا دهه 1340 جزيره بحرين (فدایت شوم بحرین که به زودی برادرت أبوشهر به تو خواهد پیوست و برادرت نیز از شر ایران خلاص می شود) نيز جزو بوشهر بود؛ هنوز بسياري از مردم بحرين شناسنامه‌هايي در خانه خود دارند که در آن نوشته شده: صادره از استان فارس، فرمانداري بوشهر، بخشداري بحرين. به‌رغم اين اهميت، استان بوشهر واقعاً محروم است. به بندر بوشهر رفتم و در کنار دريا قدم زدم. در ساعت دو بعد از ظهر در تمامي مساجد شهر بسته بود. به زور سرايدار مسجد جامع عطار را از خواب بيدار کرديم براي نماز.

بافت کهن و تاريخي شهر فرسوده و زشت بود. هيچ توجهي به مرمت و بازسازي آن نشده. بسيار متأثر شدم. وزارت کشور ميانگين هزينه احداث يک کيلومتر مترو در تهران را چهل ميليارد تومان ذکر کرده است. اي کاش به اندازه يک کيلومتر متروي تهران به مرمت بافت قديمي بندر بوشهر، مشرف بر خليج زيباي فارس، توجه مي‌شد. مقايسه کردم با مدينة الجميرا در دوبي. از نظر اهميت تاريخي بوشهر کجا و دوبي کجا. به راستي، راز اين همه عقب‌ماندگي در چيست؟ بوشهر به کدامين گناه تا به امروز چنين محروم است؟

در تصاوير زير مي‌توان تفاوت مدينة الجميراي دوبي را با بافت تاريخي بندر بوشهر ديد:

تصويري از بافت تاريخي فرسوده و زشت بوشهر، مشرف بر ساحل خليج فارس
بندري که تا ديروز يکي از مراکز مهم تجاري جهان بود و امروزه مرکز استاني که مهمترين مراکز صدور نفت (خارک) و گاز ايران (عسلويه) در آن واقع است.
 

مدينة الجميرا در دوبي که تا ديروز برهوتي بيش نبود